Polski kodeks prawny ściśle kodyfikuje obowiązki, ale także i przywileje, które przewidziane są dla wszystkich stron toczącej się sprawy. Swoje prawa ma również osoba oskarżona, która powinna być o nich poinformowana podczas zatrzymania. Jednym z najważniejszych i niezbywalnych jest prawo do obrony w postępowaniu karnym. Co więcej, adwokat przysługuje każdemu oskarżonemu, nawet jeśli go nie stać na wynajęcie swojego prawnika. Wtedy państwo jest zobowiązane zapewnić tzw. obrońcę z urzędu.
Jak powinno wyglądać zatrzymanie?
Łamanie prawa obłożone jest konsekwencjami prawnymi. Stopień i wymiar kary zależy od występku. Jednak nawet osoba, która dokonała przestępstwa ma prawo do obrony i posiada swoje przywileje. Już samo zatrzymanie obłożone jest pewnymi obowiązkami, których powinni dopełnić funkcjonariusze. Podstawową procedurą jest poinformowanie podejrzanego o przysługujących mu prawach, w tym przede wszystkim o możliwości zachowania milczenia oraz o prawie do obrony i adwokata. Zatrzymanie też nie może trwać wiecznie. Policja ma jedynie 48 godzin zanim przekaże zatrzymanego do dyspozycji sądowej. Jeżeli w ciągu tego czasu, zatrzymany nie zostanie przekazany do dyspozycji sądu, policja ma obowiązek dokonać zwolnienia podejrzanego. Tak samo jest w przypadku wydania decyzji o zwolnieniu przez prokuratora lub sąd.
Prawo do obrony w postępowaniu karnym
Prawo do obrony w sprawach karnych to podstawowy przywilej, jaki przysługuje zatrzymanemu podejrzanemu o popełnienie przestępstwa. Charakter obrony można podzielić na dwie strefy. Pierwsza to ochrona materialna, drugą zwykło określać się jako formalną. Ochrona materialna to wszystkie działania, które mogą świadczyć na korzyść podejrzanego. Mogą one być wypełnianie przez każdego, zatem nie tylko przez oskarżonego, ale także przez jego znajomych, rodzinę czy postronnych świadków. Ochrona materialna związana jest z dostarczaniem dowodów świadczących na korzyść podejrzanego czy udzielanie informacji cennych dla śledztwa. Nie znaczy to jednak, że wszystkie działania będą uwzględniane. W ramach ochrony materialnej można wykorzystać jedynie czynności, które nie łamią prawa. Przestępstwem jest np. udzielanie fałszywych zeznań czy udostępnianie sfabrykowanych dowodów. W ramach ochrony materialnej, oskarżony ma prawo również do milczenia, odmowy składania zeznań, a także do niedostarczania informacji lub materiałów stanowiących samooskarżenie. Podejrzany nie musi przekazywać wiedzy, która świadczyłaprzeciw niemu. Ochrona formalna to z kolei prawo do posiadania obrońcy. Wynika ono z uwzględnienia przez kodeks faktu, że nie każda osoba jest wykwalifikowana pod względem prawnym, związku z tym może posiłkować się pomocą fachowca. Oskarżony ma prawo do wynajęcia swojego, dowolnie wybranego adwokata lub o zawnioskowanie przydzielenia obrońcy z urzędu, w przypadku, kiedy jego sytuacja materialna nie pozwala mu na wybór swojego prawnika. Korzystanie z obrońcy jest konieczne, kiedy wobec oskarżonego zastosowano izolacyjne środki zapobiegawcze.